น้ำตาคนจนที่จังหวัดเลย
ผมเดินทางกลับจากจังหวัดเลยถึงที่บ้านเมื่อวานนี้ (6 สิงหาคม) เป็นเวลาเย็นแล้ว พร้อมกับรับรู้ปัญหาต่างๆของพี่น้องเกษตรกรจากจังหวัดเลยกลับมาด้วย
วันนี้ผมดูรายการสารคดี “รากสุวรรณภูมิ : ดินแดนกสิกรรมตะวันตก “ที่มีการขุดค้นพบโครงกระดูกของคนจำนวนหนึ่ง พี่อยู่กันเป็นชุมชน รวมทั้งหม้อสามขาโบราณ
นักโบราณคดีระบุว่ามนุษย์เหล่านี้เป็นพวกเชื้อสายมองโกลอยส์และหม้อสามขาที่พบได้รับอิทธิพลจากสังคมจีนยุคโบราณ เพราะมีลักษณะคล้ายคลึงกันมาก
นักโบราณคดีระบุเช่นเดียวกันว่ามนุษย์กลุ่มนี้อยู่ใน “ยุคหินใหม่” ที่มีอายุอยู่ในราว 4500 ปีล่วงมาแล้ว
คำถามของผมมีอยู่ว่าทำไมคนกลุ่มนี้จึงต้องอพยพมาไกลหลายพันกิโลเมตร ข้ามป่าข้ามเขามายาวไกลเหลือเกิน จากประเทศจีนตอนกลาง ลงสู่ภาคใต้ของจีน และผ่านเข้ามาที่ประเทศพม่าจนเข้าสู่ประเทศไทยที่จังหวัดกาญจนบุรี ในที่สุด?
ถ้าให้ผมสันนิษฐาน ผมคิดว่ามนุษย์เหล่านี้ต้องการแสวงหาชีวิตที่ดีกว่าเดิม ที่เป็นผืนแผ่นดินที่อุดมสมบูรณ์กว่าพื้นที่ทุกแห่งที่เขาผ่านมา พวกเขาคงพบว่าผืนแผ่นดินที่จังหวัดกาญจนบุรีและสุพรรณบุรีอุดมสมบูรณ์ดี เหมาะแก่การทำการเกษตรหรือ การทำกสิกรรม คือการทำการเกษตร และมีการจับสัตว์และปลาเป็นอาหาร
ผมคิดว่าประวัติศาสตร์ของมนุษย์ แท้ที่จริงแล้วเป็นประวัติศาสตร์ของผู้คน จำนวนมากที่ดิ้นรนเพื่อที่จะแสวงหาชีวิตที่ดีขึ้นเหมือนๆ กัน ไม่ว่าจะเป็นซีกไหนของโลกก็ตาม มันเป็นประวัติศาสตร์ที่มนุษย์ต้องการ “หาอยู่ หากิน” ให้แก่ตัวเองและครอบครัว พวกเขาต้องการกินอิ่ม มีที่อยู่อาศัยที่ปลอดภัย มีที่เพาะปลูก มีแหล่งน้ำ และมีภัยธรรมชาติค่อนข้างน้อย
หากนี่คือความฝันของมนุษย์แล้ว ผมคิดว่าความฝันของมนุษย์เมื่อ 4,500 ปี ที่จังหวัดกาญจนบุรี กับคนไทยในช่วงระยะเวลา 100 ปีที่ผ่านมาที่จังหวัดเลยก็น่าจะเหมือนกันหรือใกล้เคียงกัน สิ่งที่อาจจะแตกต่างกันบ้างก็คือคนไทยที่เข้าไปอาศัยทำกินในป่าที่จังหวัดเลย อาจจะมาจากการบีบคั้นทางด้านเศรษฐกิจของระบบเศรษฐกิจตลาด และแรงกดดันเพิ่มขึ้นของจำนวนประชากรของไทยในช่วงที่ผ่านมา
ที่ อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย วันที่5 สิงหาคม 2565 ผมได้รับทราบ ผลกระทบด้านลบของนโยบายการทวงคืนพื้นป่าเมื่อปี พ.ศ. 2557 ของรัฐบาล ที่มีต่อเกษตรกรจำนวนหนึ่งของจังหวัดเลย
เกษตรกรหญิงรายหนึ่งร่ำไห้และเล่าในที่ประชุมที่มีเกษตรกรที่มีชะตากรรมเดียวกัน กับเธอว่า นโยบายนี้ได้ทำลายครอบครัวของเธอจนแตกสลาย ต้นไม้ที่เธอเพียรพยายามปลูกมาหลายสิบปีถูกตัดทิ้งและทำลายจนหมดสิ้น ที่ดินถูกยึดไปเป็นของหลวง ตัวเองกับสามีและหลานเล็กๆ กลายเป็นคนที่ไม่มีที่อยู่อาศัยอีกต่อไป นโยบายนี้ส่งผลให้เธอและครอบครัวจากคนที่เคยพออยู่พอกิน กลับกลายเป็นคนจน สิ้นไร้ไม้ตอกไปทันที
ในหมู่บ้านนี้มีผู้ที่ถูกจับกุมจำนวนเกือบสี่สิบคน และถูกดำเนินคดีด้วยข้อหาบุกรุกทำลายป่า มีเกษตรกรจำนวน 7 คนถูกส่งฟ้องศาลแล้ว และศาลได้พิจารณายกฟ้องข้อกล่าวหาจากหน่วยงานภาครัฐทั้งหมด กระนั้นก็ดี คนกลุ่มนี้ไม่ได้รับอนุญาตให้กลับไปทำมาหากินในพื้นที่เดิมของตนแต่อย่างใด เกษตรกรส่วนใหญ่ต้องหลบหนีออกไปจากหมู่บ้านและไม่กล้าแสดงตัวต่อเจ้าหน้าที่ภาครัฐเพราะจะถูกจับกุมดำเนินคดี อาญา
ผมได้รับทราบข้อมูลจากเจ้าหน้าที่ภาครัฐที่เกี่ยวข้องในเรื่องนี้ว่า มีผู้ถูกดำเนินคดีในข้อหาบุกรุกผืนป่าที่จังหวัดเลยมากกว่าหนึ่งพันราย
ผมไม่ทราบว่ามีเกษตรกรจำนวนมากน้อยแค่ไหนที่ถูกดำเนินคดีและผู้ที่สูญเสียที่ดินของตนไปเพราะไม่กล้าไปแสดงตนกับเจ้าหน้าที่ ว่าตัวเองเป็นเจ้าของตามจังหวัดต่างๆ ทั่วทั้งประเทศ เป็นเรื่องน่าสนใจที่จะเรียนรู้ถึงจำนวนตัวเลขที่แน่นอน
ผมยอมรับว่าปัญหาเหล่านี้ผมไม่เคยรับทราบมาก่อน แต่เมื่อรับทราบแล้วก็มีความยินดีที่จะนำเรื่องนี้เข้าสู่ที่ประชุมของคณะกรรมาธิการการแก้ปัญหาความยากจนและลดความเหลื่อมล้ำของวุฒิสภา ในวันจันทร์ที่ 8 สิงหาคม ศกนี้ เพื่อหาทางบรรเทาและเสนอแนะทางออกของปัญหานี้ให้แก่รัฐบาลต่อไป
สวัสดีครับ…จากผมเอง
สังศิต พิริยะรังสรรค์
ประธานคณะกรรมาธิการการแก้ปัญหาความยากจนและลดความเหลื่อมล้ำ วุฒิสภา
7 สิงหาคม 2565