“ฝายแกนดินซีเมนต์” เป็นอะไรที่ มากกว่าฝาย
วันที่ 8 กรกฎาคม 2565 ผมได้รับข้อความจากพี่ประสาร มฤคพิทักษ์ ความว่า
“เช้านี้ สุเมธี คำลือ (หนานเปรม)
นายกเทศมนตรีเชียงม่วน จ.พะเยา
โทรมาหาตอน 8.15 น.ว่า วันนี้จะได้ต้อนรับ คณะกรรมการสว. พบประชาชนภาคเหนือตอนบน ของวุฒิสภา ที่จะมาดูงานฝายแกนดินซีเมนต์ที่เชียงม่วน
น้ำเสียงของหนานเปรม รู้สึกได้เลยว่าเขามีความปิติที่จะเล่าให้ฟังว่า
‘ฝายแกนดินซิเมนต์ตัวใหญ่กว่าที่ทำเสร็จแล้วยาว 26 เมตร ใช้งานได้ดีมากๆ เป็นฝายกั้นน้ำพี้ที่ห่างจากน้ำยมราว 20 กม.ใช้เวลาสร้างแค่ 10 วัน เมื่อเดือน พค.นี้เอง ใช้งบประมาณไป 4 แสนบาท’
ฝายนี้ทำให้ชาวบ้าน 3 หมู่บ้าน
กว่า 1,200 ครัวเรือนได้ใช้ประโยชน์ร่วมกัน
ขณะนี้ที่ฝายมีเด็กๆ มาเล่นน้ำกันสนุกสนาน ชาวบ้านมาพักผ่อนหย่อนใจกัน น่าดีใจที่พบว่าปลาจากแม่น้ำยมเข้ามาถึงบริเวณฝายเลย ชาวบ้านก็มาตกปลากัน
วันที่ 20 กค.ฯ นี้ทางกรมประมง
จะมาปล่อยปลาที่ฝายจำนวน
300,000 ตัว พวกเราก็จะมีปลาเป็นอาหารสำคัญของชุมชน และเพื่อให้เวลาให้พื้นที่ให้ปลาเจริญเติบโต เราจึงกำหนดกันว่าเหนือฝายให้เป็นเขตอภัยทาน ใต้ฝายให้จับปลาได้
ขณะนี้เราเตรียมจะสร้างฝายแกนดินซีเมนต์อีก 2 ตัวด้วยงบของเทศบาลที่อนุมัติแล้ว เพราะสภาเทศบาลยอมรับว่าฝายนี้มีประโยชน์มีคุณค่าทันตาเห็น”
“ค่ำวันนี้ได้คุยเพิ่มเติมกับหนานเปรม (นายกเทศมนตรี ต.เชียงม่วน จ.พะเยา คุณสุเมธี คำลือ)
ฝายตัวนี้อยู่ตรงท่าน้ำวัดหลวง เขต ต.เชียงม่วน เป็นฝายกั้นลำน้ำปี๊ ที่น้ำไหลลงสู่แม่น้ำยมที่ห่างออกไปราว 20 กม
เมื่อ 8 กค.ฯ หนานเปรมได้ต้อนรับ
พลเอก สกนธ์ สัจจานิตย์ รองประธานโครงการวุฒิสภาพบประชาชน ภาคเหนือตอนบน
หนานเปรมรายงานว่า พลเอกสกนธ์ พอใจในผลของฝายนี้มาก โดยกล่าวว่า ‘เป็นการยืนด้วยกำลังของตนเอง หากต้องรอชลประทาน อาจต้องใช้เวลา 10 ปี แต่ฝายนี้ทำเสร็จใน 10 วันเท่านั้น’
ผมรับทราบข่าวนี้ด้วยความยินดีเป็นอย่างยิ่ง ที่ได้รับทราบกว่าฝายแกนดินซีเมนต์เป็นที่รับรู้รับทราบและได้รับการยอมรับจากผู้คนมากขึ้นว่าสามารถก่อผลประโยชน์ให้แก่ชุมชนได้อย่างแท้จริง ฝายชนิดนี้ไม่เพียงแต่นำมาซึ่งอาชีพและการมีงานทำ
เช้าวันนี้ผมได้พบกับพลเอกสกนต์ สัจจานิตย์ที่สภาฯ ผมเข้าไปกราบสวัสดีที่ท่านให้เกียรติ์ไปเยี่ยมชมฝายแกนดินซีเมนต์ทีจังหวัดพะเยา ท่านแสดงความยินดีกับผมเรื่องความสำเร็จของการขยายตัวของฝายแกนดินซีเมนต์ในพื้นที่ภาคเหนือตอนบน ซึ่งท่านและคณะกรรมการ สว.พบประชาชนภาคเหนือตอนบนต่างให้การสนับสนุนด้วยกันทั้งสิ้น ท่านยังได้เล่าด้วยว่าได้พูดคุยกับผู้ว่าราชการจังหวัดเรื่องฝายแกนดินซีเมนต์ในพื้นทีภาคเหนือตอนบนหลายๆ จังหวัด ซึ่งรวมทั้งท่านผู้ว่าราชการจังหวัดลำพูนด้วย ท่านดีใจมากที่ได้ทราบว่าท่านผู้ว่าราชการจังหวัดลำพูนได้ให้การสนับสนุนการสร้างฝายแกนดินซิเมนต์จำนวน 20 แห่งแล้ว
ผมยังได้รับคำแนะนำจากพลเอกอู๊ด เบื้องบน วุฒิสมาชิกอีกท่านหนึ่งว่านำ้เป็นเรื่องสำคัญของประเทศชาติเราควรจะหาทางช่วยกันกักเก็บน้ำตามธรรมชาติให้ได้มากเอาไว้
ผมคิดว่าการแก้ปัญหาความยากจนของประเทศไทย ก่อนอื่นทั้งหมดคือการตั้งคำถามหรือโจทย์ที่ถูกต้องก่อน หากตั้งโจทก์ไม่ถูกต้องก็จะได้คำตอบที่ไม่ถูกต้องและจะไม่สามารถแก้ปัญหานี้ได้
ผมเห็นว่าคณะกรรมาธิการการแก้ปัญหาความยากจนและลดความเหลื่อมล้ำ ได้ตั้งโจทย์ที่ถูกต้องแล้วว่าปัจจัยหรือเหตุเรื่องใดที่มีความสำคัญที่สุดในการแก้จนให้แก่เกษตรกร นอกพื้นที่เขตชลประทาน? และเราก็ได้คำตอบว่า “น้ำ” เป็นปัจจัยสำคัญที่สุดสำหรับการแก้จนให้แก่เกษตรกรที่อยู่นอกเขตชลประทาน
ส่วนคำถามถัดมาคือ เราจะหาน้ำให้แก่เกษตรกรนอกพื้นที่ชลประทานได้มีน้ำใช้ในการผลิต การบริโภคและอุปโภคตลอด 365 วันในหนึ่งปีได้อย่างไร? ซึ่งคำตอบของเราก็คือการสร้างฝายแกนดินซีเมนต์ เพราะฝายชนิดนี้สร้างง่าย ใช้เวลาสั้น ต้นทุนต่ำ แต่ประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงจนคุ้มค่ากับการลงทุน
แต่ตอนที่เราคิดเรื่องฝายแกนดินซีเมนต์ในตอนต้นนั้น เรามองเฉพาะเหตุผลทางด้านเศรษฐกิจเป็นหลักคือเพื่อการผลิต แต่เมื่อฝายนี้สร้างเสร็จ มันไม่ได้ทำหน้าที่เฉพาะทางด้านเศรษฐกิจเท่านั้น แต่กลับมีหน้าที่ทางด้านสังคมและวัฒนธรรมด้วย กล่าวคือมันกลายเป็นแหล่งสันทนาการและเป็นพื้นที่ทางวัฒนธรรมของชุมชนได้อีกด้วย ซึ่งเรื่องนี้มีผลทางด้านคุณธรรม ความสามัคคี ความสมานฉันท์และจิตใจของผู้คนในชุมชนอีกด้วย
สวัสดีครับ…จากผมเอง
สังศิต พิริยะรังสรรค์
11 กรกฎาคม 2565