เนื่องจากในพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพในหลวง ร.๙ รูปปั้นหล่อพระนารายณ์ที่เกี่ยวเนื่องงานพระเมรุมาศ ในหลวงรัชกาลที่ ๙ มีความงดงามและสง่ามากๆ โดยช่างปฏิมากรตั้งใจปั้นให้เหมือนพระพักตร์ของในหลวงรัชกาลที่ ๙ เพราะมีความเชื่อตามโบราณว่ากษัตริย์คือสมมุติเทพแทนองค์พระนารายณ์ที่ลงมาช่วยดูแลทุกข์สุขของราษฎร
สมัยกรุงศรีอยุธยามีการปกครองแบบราชาธิปไตยหรือสมบูรณาญาสิทธิราชโดยสมบูรณ์แบบคืออำนาจอยู่ที่กษัตริย์เพียงพระองค์เดียวโดยเชื่อถือตามคติพราหมณ์ตามแบบพวกเขมรว่ากษัตริย์เป็นผู้ได้รับอำนาจจากสวรรค์ฐานะของกษัตริย์จึงเป็น “สมมติเทพ” ทรงมีอำนาจที่จะกำหนดชะตาชีวิตของใครก็ได้จึง เรียกระบบการปกครองนี้ว่า“ระบบเทวสิทธิ์”(Divine Right) ลักษณะการปกครองเป็นแบบนายปกครองบ่าวหรือ “เจ้าปกครองไพร่ ฐานะของกษัตริย์กับประชาชนจึงห่างไกลกันข้าราชบริพารเป็นสื่อกลางระหว่างกษัตริย์ และประชาชน จึงเกิดเป็นระบบเจ้าขุนมูลนายหรือศักดินาขึ้นระบบเจ้าขุนมูลนายหรือศักดินาเกิดขึ้นเพราะกรุงศรีอยุธยาอยู่ในสภาวะสงครามตลอดเวลาจึงจำเป็นต้องให้พลเมืองทุกคนอยู่ในสังกัดของเจ้าขุนมูลนายเพื่อว่าเมื่อมีศึกสงครามพระมหากษัตริย์จะได้สั่งการให้เจ้าขุนมูลนายเกณฑ์ไพร่พลมาช่วยทำสงครามป้องกันบ้านเมืองได้ คติเกี่ยวกับพระมหากษัตริย์ของไทยว่าตั้งแต่สมัยโบราณ ซึ่งคติความเชื่อดังกล่าวนี้ถือว่าพระมหากษัตริย์ก็คือร่างอวตารของเทพเจ้าที่ลงมายังโลกมนุษย์เพื่อปกครองคนในชาติให้เกิดความสุขสงบความร่มเย็น โดยเทพเจ้าที่ว่านั้นก็เป็นมหาเทพผู้ยิ่งใหญ่ในทางศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ที่เรียกกันว่าพระตรีมูรติ โดยแบ่งการปรากฏออกเป็น 3 มหาเทพ คือ พระพรหม พระศิวะ และพระนารายณ์
การแสดงพระองค์เป็นพระนารายณ์ของพระมหากษัตริย์ของไทยนั้นเรามักจะสามารถพบเห็นกันได้บ่อยครั้ง ถ้าจะพูดไปแล้วการที่ศาสนสถานใดๆ ที่มีรูปนารายณ์ทรงครุฑสามารถบอกเป็นนัยๆ ได้ว่าเป็นศาสนสถานที่ได้รับการอุปถัมค้ำจุลจากองค์พระมหากษัตริย์ ทั้งนี้สืบเนื่องมาจากความเชื่อในลัทธิเทวราชา เรามีความเชื่อเรื่องพระมหากษัตริย์ทรงเป็นนารายณ์อวตารลงมาปราบทุกข์เข็ญในโลกมนุษย์ องค์นารายณ์นั้นมีพาหนะเป็นพญาครุฑสุบรรณ เป็นต้น
“กระบี่” นั้นก็หมายถึง วานร หรือ ลิง โดยเฉพาะ “หนุมาน” ซึ่งเป็นทหารเอกของพระรามอันเป็นอวตารของพระนารายณ์ ดังนั้น พระมหากษัตริย์ที่มีกระบี่เป็นพลโยธาก็คือ พระนารายณ์
ส่วนสัญลักษณ์ครุฑนั้น ก็เป็นที่ทราบกันว่า ครุฑเป็นเทพพาหนะของพระนารายณ์ ดังนั้น พระมหากษัตริย์ที่ทรงครุฑก็คือ พระนารายณ์ แต่ในปัจจุบันนี้ที่เราพบเห็นกันโดยมาก พระมหากษัตริย์ของไทยจะทรงใช้สัญลักษณ์ของ “ครุฑ” ในการแสดงองค์เป็นพระนารายณ์เสียเป็นส่วนมาก รถพระที่นั่งของพระมหากษัตริย์ก็จะต้องมีธงทีมีรูปครุฑติดเอาไว้ ที่เราเรียกกันว่า “ธงมหาราช” ทั้งนี้ การใช้งานธงมหาราชยังนับว่าสอดรับกับคติดังกล่าวด้วย เช่น เมื่อใช้ชักขึ้นสู่ยอดเสาขณะพระมหากษัตริย์ประทับในพระบรมมหาราชวังหรือในพระราชฐาน ย่อมเสมือนหนึ่งว่าพญาครุฑอยู่สูงกว่าพระมหากษัตริย์อันทรงเปรียบเสมือนพระนารายณ์อวตาร เมื่อเชิญไว้ที่เสาธงด้านหน้าทางขวาของรถยนต์พระที่นั่ง หรือบนเสาเรือพระที่นั่งเมื่อเสด็จพระราชดำเนินย่อมประหนึ่งว่ามีครุฑทำหน้าที่เป็นเป็นพระราชพาหนะในการเสด็จพระราชดำเนิน
AdminPhaitong สำนักข่าว vihok news