สมศักดิ์ เจียมธีรสุกล อดีตอาจารย์ม.ธรรมศาสตร์ และผู้ต้องหา ม.112 ได้โพสต์ข้อความระบุว่า
ต้นฉบับลายมือของ ปรีดี พนมยงค์ เกี่ยวกับกรณีสวรรคต
สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล
1.
พร้อมกับการเผยแพร่ “ต้นฉบับลายมือ” นี้ เรื่องเกี่ยวกับปรีดีกับกรณีสวรรคตเรื่องหนึ่งได้จบลงในที่สุด นั่นคือปรีดีมีความเห็นอย่างไรเกี่ยวกับกรณีนี้ ก่อนหน้านี้ ใครที่ศึกษากรณีสวรรคตล้วนแต่มีข้อสงสัยว่า เหตุใดปรีดีจึงไม่มีความเห็นอะไรเกี่ยวกับเรื่องนี้ อย่างมากที่เขายืนยันคือกรณีสวรรคตเกิดจากอุบัติเหตุตามแถลงการณ์ของรัฐบาลในขณะนั้น และโดยมาก มักจะปิดปากเงียบ ไม่ยอมพูดอะไร
ครั้งแรกที่มีหลักฐานว่าเรื่องนี้อาจจะมีอะไรมากกว่านั้น คือกลางทศวรรษ 2520 เมื่อนายชิต เวชประสิทธิ์ ทนายความคดีสวรรคตผู้หนึ่งและลูกศิษย์ใกล้ชิดกับปรีดีบอกต่อผมว่า ราวปี 2500 เขากับอีกคนหนึ่งเดินทางไปเมืองจีนเพื่อพบกับปรีดี หนึ่งในเรื่องที่ไปพบคือเป็นตัวแทนจอมพล ป ไปเจรจาตกลงกับปรีดีเรื่องรื้อฟื้นคดีสวรรคตขึ้นใหม่ แต่ยังไม่ทันทำอะไร ก็เกิดรัฐประหารขึ้นก่อน
ในต้นทศวรรษ 2550 ได้มีผู้ค้นพบว่า ในวิทยานิพนธ์ปริญญาเอกของแดเนียล ไฟน์แมนที่ทำเสร็จตั้งแต่ปี 1993(2536) มีข้อความพาดพิงอย่างสำคัญถึงกรณีสวรรคตว่าหลวงธำรงนาวาสวัสดิ์ลูกศิษย์คนสนิทของปรีดีและนายกรัฐมนตรีคนสุดท้ายก่อนเกิดรัฐประหาร 2490 ได้กล่าวแก่ทูตอเมริกันสี่เดือนหลังรัฐประหารว่า ในระหว่างที่เป็นรัฐบาล เขาได้ข้อสรุปจากการสอบสวนว่าพระอนุชาคือผู้ต้องสงสัย แต่เขาหรือใครในรัฐบาลก็ไม่กล้าที่จะแม้แต่พูดเป็นนัย
ไม่เป็นที่สงสัยเลยว่าข้อสรุปของหลวงธำรงจะต้องเป็นข้อสรุปของปรีดีด้วย แต่กระนั้นก็ตามเราก็ไม่มีคำของปรีดีโดยตรงมาช่วยยืนยัน เดือนตุลาคม 2553 การค้นคว้าเกี่ยวกับความร่วมมือระหว่างจอมพล ป กับปรีดี พบว่าท่านผู้หญิงพูนสุข พนมยงค์บอกกับนักข่าววต่างประเทศว่า “หากนักข่าวต้องการรู้ความจริงเกี่ยวกับกรณีสวรรคตควรไปถามพระมหากษัตริย์ไทยรัชกาลปัจจุบัน” (กลางปี 2500)
ในระหว่างนี้ ตามวงการใต้ดิน ก็มีการเผยแพร่จดหมายของปรีดีที่พิมพ์ด้วยพิมพ์ดีด(พร้อมลายเซ็น)เล่าเบื้องกรณีสวรรคตที่นายชิต สิงหเสนีย์ ว่ากันว่าเล่าให้ พล.ต.อ.เผ่า ศรียานนท์ก่อนถูกประหารชีวิต แต่จดหมายฉบับนี้ไม่มีความเป็นมา และเทียบกับจดหมายที่เราทราบว่าเป็นของปรีดีในช่วงนี้ ชวนให้สงสัย
2.
“ต้นฉบับลายมือของ ปรีดี พนมยงค์ เกี่ยวกับกรณีสวรรคต” เป็นเอกสารที่แท้จริงที่ปรีดีเขียนขึ้นโดยลายมือของตัวเองในสมุดโน้ตขนาดปานกลาง ตัว “เอกสาร” เขียนขึ้นที่เมืองจีน แล้วปรีดีนำติดมาที่ฝรั่งเศส ปรีดีเขียนขึ้นเมื่อมีหนังสือ The Devil’s Discus ออกมาไม่นาน (มีการอ้างถึงหนังสือดังกล่าว) ดังนั้น จะต้องหลังจากหนังสือออกในปี 1964(2510) น่าจะก่อนที่มีการแปลหนังสืออังกฤษเป็นภาษาไทย(โดยลูกศิษย์ปรีดี)และส่งมาเป็นเอกสารประกอบการฟ้องศาลในปี 2513(1970)
3.
การปรากฏตัวของ “ต้นฉบับลายมือกรณีสวรรคต” ของปรีดี พนมยงค์ ได้ทำให้ประเด็นที่ว่าเขามีความเห็นอย่างไรเกี่ยวกับกรณีนี้สิ้นสุดลงในที่สุด เราสามารถระบุลงไปอย่างมั่นใจว่ากรณีดังกล่าวปรีดีมีความเห็นเช่นไร และในกรณีนี้ แม้ “ต้นฉบับ” จะปรากฏตัวขึ้นหลังเขาตายแล้ว แต่ค่อนข้างแน่นอนว่า แม้ในระหว่างเกิดกรณีสวรรคตขึ้นใหม่ๆ กลุ่มปรีดีเองก็มีทัศนคติเรื่องนี้ในทางนี้แล้ว
ความจริงการที่ปรีดีขณะนั้นหรือในระยะต่อมา จะได้ข้อสรุปว่ากรณีสวรรคตเกิดจากพระอนุชา ไม่ถึงกับเป็นเรื่องแปลกประหลาดนัก ใครที่ไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับกรณีนี้ ถ้าพิจารณาหลักฐานต่างๆที่เกี่ยวข้อง ย่อมจะสงสัยไปที่พระอนุชาเช่นเดียวกัน
ปัญหาอยู่ที่ว่า เหตุใด, เมื่อเขาได้ข้อสรุปเช่นนั้นแล้ว, เขาจึงเงียบเฉยอยู่ และปล่อยให้ผู้สนใจต้องติดตามค้นคว้าเอาเอง และเกือบจะกลายเป็นประวัติศาสตร์ที่สูญหายไป?
การที่ปรีดีเกือบจะได้ร่วมมือกับจอมพล ป รื้อฟื้นคดีนี้ขึ้นใหม่ ยังเป็นที่น่าสงสัยอยู่ว่า จะทำอย่างไร? ปรีดี-จอมพลจะเปิดเผยว่าใครเป็นผู้รับผิดชอบต่อกรณีสวรรคตออกมาตรงๆ? อันที่จริง แม้จอมพล ป จะถูกรัฐประหารโค่นอำนาจแล้ว หากทั้งคู่ตั้งใจจะเปิดเผยกรณีสวรรคตจริงๆก็ย่อมทำได้ สรุปแล้ว การจะใช้กรณีสวรรคตเป็นอาวุธเป็นเพียงไอเดียคร่าวๆเท่านั้น ยังไม่ได้ตกลงในรายละเอียดแน่นอน
ครั้งสุดท้ายที่ปรีดีลงมือเขียน “ต้นฉบับลายมือ” นี้ก็เช่นเดียวกัน เรื่องนี้อาจจะเกี่ยวพันถึงการร่วมมือเป็น “แนวร่วม” กับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย (พคท) ที่ยังไม่มีการค้นคว้าในรายละเอียด
จาก “ต้นฉบับ” ดูเหมือนว่าปรีดีกำลังตระเตรียมการที่จะต่อสู้ทางความคิดกับรัฐไทย “เราต้องต่อสู้เพื่อจุดหมายทาง คือล้มระบอบกษัตริย์” (หน้า 19) “วิธีต่อสู้ต้องเริ่มจากจิตวิทยา เตรียมทำลาย ทำให้เสื่อม เมื่อเห็นว่าเสื่อมแล้วก็ล้มได้” (หน้า 19)
แต่ “ต้นฉบับลายมือกรณีสวรรคต” ถูกเขียนทิ้งค้างไว้เพียงนั้น คุณูปการที่มีของต้นฉบับคือ เป็นหลักฐานเด็ดขาดว่าปรีดีมีความเห็นเรื่องกรณีสวรรคตเช่นไร
4.
กรณีสวรรคตเกิดขึ้นในระยะหัวเลี้ยวหัวต่อของการที่สถาบันกษัตริย์กำลังจะกลายเป็นสถาบันศักดิ์สิทธิ์ที่แตะต้องไม่ได้ และกลุ่มคณะราษฎรซึ่งปกครองประเทศมาตั้งแต่ 2475 กำลังแตกสลาย (ในทางความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ อังกฤษ-ฝรั่งเศส กำลังจะถูกแทนที่ด้วยอเมริกา) ความยากลำบากของปรีดีเกิดจากสถานการณ์เช่นนี้ และยิ่งนานเข้า ความลำบากก็ยิ่งเพิ่มมากขึ้น
อย่างไรก็ตาม แม้ปรีดีอาจจะไม่สามารถแก้ไขสถานการณ์ในขณะนั้นได้ทัน (การรัฐประหาร 2490 อาจจะเกิดขึ้น) แต่การเปิดเผยเรื่องกรณีสวรรคตตั้งแต่ช่วงดังกล่าว แทนที่จะเป็นการเปิดเผยอย่างลับๆของหลวงธำรงค์ต่อทูตอเมริกันเป็นต้น หรือแทนที่จะรอให้เกิดสถานการณ์วิกฤติก่อน 2500 เพื่อรอการร่วมมือกับจอมพล ป ฯลฯ สรุปแล้วปรีดีสมควรเปิดเผยเหตุการณ์นั้นตามความเข้าใจของตน ไม่ว่าเปิดเผยช่วงใด ก็สมควรเปิดเผยด้วยตนเอง
9 มิถุนายน 2565
