.
พลเอกกิตติ รัตนฉายา อดีตที่ปรึกษานายกรัฐมนตรี และอดีตแม่ทัพภาค 4 กล่าวว่า . .
พุทธศาสนาสอนหลักการสำคัญว่า **”ทำความดี ละเว้นความชั่ว ทำจิตใจให้ผ่องใส”** ซึ่งเป็นหัวใจของหลักธรรมเพื่อการพัฒนาชีวิตทั้งทางโลกและทางธรรม โดยสามารถอธิบายความหมายเชิงลึกทั้งสองมิติได้ดังนี้
1. ทำความดี (กุศลกรรม)
ทางโลก (โลกิยะ):
- การสร้างประโยชน์ต่อตนเองและสังคม : การช่วยเหลือผู้อื่น บริจาคสิ่งของ พูดจาไพเราะ มีน้ำใจ หรือทำงานเพื่อส่วนรวม เช่น การเป็นอาสาสมัคร การรักษาสิ่งแวดล้อม
- การพัฒนาตนเอง : ศึกษาเล่าเรียน ฝึกทักษะอาชีพ สร้างนิสัยที่ดี เช่น ความขยัน ความรับผิดชอบ
- ผลลัพธ์ : นำมาซึ่งความสุข ความมั่นคงในชีวิต ความน่าเชื่อถือ และความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่น
ทางธรรม (โลกุตตระ):**
- การสร้างบุญ (กุศล) : ทำดีด้วยเจตนาบริสุทธิ์ ไม่ยึดติดผลลัพธ์ ตามหลัก “ทาน ศีล ภาวนา”
- การปฏิบัติตามมรรค 8 : โดยเฉพาะ **สัมมากัมมันตะ** (ทำการงานชอบ) และ **สัมมาอาชีวะ** (เลี้ยงชีพชอบ)
- ผลลัพธ์ : สะสมกรรมดี (บุญ) เป็นพื้นฐานสู่การหลุดพ้น และลดการเกิดในอบายภูมิ
.
2. ละเว้นความชั่ว (อกุศลกรรม)**
ทางโลก :
- หลีกเลี่ยงการทำร้ายผู้อื่น : ไม่โกหก ลักขโมย ฆ่าสัตว์ หรือสร้างความแตกแยก
- ควบคุมพฤติกรรมเสี่ยง : หลีกเลี่ยงอบายมุข (สิ่งเสพติด การพนัน) และการกระทำที่ผิดกฎหมาย
- ผลลัพธ์ : ป้องกันปัญหาชีวิต เช่น ความขัดแย้ง โรคภัย การลงโทษทางกฎหมาย
ทางธรรม :
- การเว้นจากอกุศลกรรม 10 : เช่น ฆ่าสัตว์ ลักทรัพย์ ประพฤติผิดในกาม พูดเท็จ ส่อเสียด
- การรักษาศีล : ศีล 5 เป็นพื้นฐาน เพื่อฝึกฝนจิตไม่ให้ถูกครอบงำด้วยกิเลส
- ผลลัพธ์ : ลดการสร้างกรรมชั่ว (บาป) ซึ่งเป็นเหตุให้เกิดทุกข์ในวัฏสงสาร
3. ทำจิตใจให้ผ่องใส (ภาวนา)
ทางโลก:
- ฝึกจิตใจให้สงบ : ด้วยการพักผ่อน ทำงานอดิเรกที่ชอบ หรือฝึกสติในชีวิตประจำวัน
- จัดการอารมณ์เชิงลบ : รู้เท่าทันความโกรธ โลภ หลง และหาทางแก้ด้วยเหตุผล
- ผลลัพธ์ : มีสุขภาพจิตดี มองโลกในแง่บวก รับมือกับความเครียดได้
ทางธรรม :
- การเจริญภาวนา : ฝึกสมาธิ (สมถะ) และวิปัสสนา (ปัญญา) เพื่อเห็นความจริงของสังขาร
- กำจัดกิเลส : ละคลายตัณหา (ความอยาก) มานะ (ความถือตัว) และทิฏฐิ (ความเห็นผิด)
- ผลลัพธ์ : จิตหลุดพ้นจากอุปทาน (การยึดมั่น) บรรลุธรรมขั้นสูง เช่น โสดาบัน ถึงนิพพาน
การบูรณาการระหว่างทางโลกและทางธรรม
- ทางโลก : เป็นพื้นฐานสร้างชีวิตที่มั่นคงและมีความสุขชั่วคราว
- ทางธรรม : ชี้นำสู่เป้าหมายสูงสุดคือ ความหลุดพ้นจากทุกข์ (นิพพาน) โดยใช้ชีวิตอย่างมีสติ ไม่ติดในสุขหรือทุกข์ทางโลก
- หลักไตรสิกขา (ศีล-สมาธิ-ปัญญา) :
– ศีล → ละเว้นความชั่ว
– สมาธิ → ทำจิตให้ผ่องใส
– ปัญญา → รู้แจ้งในความดีและความจริง
—
**สรุป**
- ทำความดี : สร้างสมดุลระหว่างประโยชน์ตนและผู้อื่น ทั้งทางวัตถุและจิตใจ
- ละเว้นความชั่ว : ป้องกันไม่ให้ชีวิตตกต่ำ และไม่สร้างกรรมเป็นพันธะในสังสาระ
- ทำจิตใจให้ผ่องใส : พัฒนาจิตสู่ความเป็นอิสระจากกิเลส ซึ่งเป็นหัวใจของพุทธศาสนา
การปฏิบัติทั้งสามข้อนี้จึงไม่แยกจากกัน แต่เป็นกระบวนการต่อเนื่องที่เสริมกัน ทั้งเพื่อชีวิตที่ดีในปัจจุบัน ( ทางโลก ) และการเดินทางสู่ความเป็นอิสระอันสูงสุด ( ทางธรรม )